Geleneksel İran Avlulu Evinde Sürdürülebilir Mimarlık Açısından Avlunun Rolü

Abstract

Geleneksel konutlar bulundukları bölgelerin topoğrafik, iklim, ışık, rüzgar, malzeme ve manzara gibi çevresel verileri ile sosyal, kültürel ve ekonomik özelliklerine göre tasarlanmışlardır. Birbirinden farklılık gösteren çeşitli iklim bölgeleri ve yerel topoğrafya gibi özellikler yerleşim ve mimari üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Geleneksel konutlar bu yönleriyle sürdürülebilir tasarım değerleri taşıyan çözümler barındırmaktadır. Geleneksel konut yapılarında doğaya uyumlu ve çevreye en az zarar vermeye yönelik mimari yaklaşımlar önemli yer tutmaktadır. Geleneksel konuttaki yer ve yön seçimi ile bazı plan elemanlarının tercih edilmesi de bu bakış açısının sonucudur. Geleneksel İran evleri açık bir avlunun çevresinde şekillenir. Avlulu evin İran’daki tarihi M.Ö.3000’lere kadar iner. Avlu, evin vazgeçilmez bir plan elemanı olup, tüm mekanlar avlu etrafında konumlanır ve yaşamın büyük bölümü avluda geçer. İçe dönük bu yapılarda avlu, mahremiyet unsuru olmanın yanı sıra önemli bir iklim elemanıdır. Bu çalışmada geleneksel İran avlulu evlerinde sürdürülebilir mimarlık açısından avlunun rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada geleneksel İran avlulu evinde avlunun sürdürülebilir mimari açısından rolünü kavrayabilmek için İsfahan, Yazd, Şiraz ve Kerman gibi İran’ın farklı iklim bölgelerinden avlulu konut örnekler seçilmiştir. Bu konutlar önce plan ve plan elemanları ile avludaki mimari öğeler açısından tanıtılacak sonrasında ise bu yapılarda avlunun sürdürülebilir mimarlık kavramı açısından rolü ortaya konulmaya çalışılacaktır.