LEVANTEN KÜLTÜRÜNÜN 19. YÜZYIL İZMİR KENT FORMU VE DOKUSUNDA İZLERİ

Abstract

19. yüzyılda İzmir Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli dış ticaret merkezlerinden biriydi. Türkler, Rumlar, Ermeniler, ve Levantenler gibi farklı etnik grupların beraberinde getirdiği toplumsal yapıdaki çeşitlenme, kentin kültürel ve fiziksel yapılanmasını etkilemişti. Kendi mahallelerini çevreden bağımsız olarak kuran ve kentin ticaret hacminin ekseriyetini ellerinde tutan Levantenler, kıyı şeridine deniz ticareti sebebiyle limana yakın olmak için güvenlik sebebiyleyse tehlike ve ihtiyaç halinde kendilerini kolaylıkla tahliye edebilmek için yerleşmişlerdi. Levantenler, kendilerine özgü yaşam biçimlerine cevap verebilecek mekânlarıyla İzmir’in kentsel form ve dokusunun biçimlenmesini etkilemişlerdir. Bu kapsamda bu bildiri Levantenlerin İzmir’in 19. yüzyıldaki mekânsal gelişim ve biçimlenmesindeki etkisini irdelemektedir. Bu çerçevede, 19. yüzyılda görsel temsil aracı olan fotoğraflar, kartpostallar, haritalar ve kent planlarından yararlanılan çalışmada; kent ölçeğinde, kentin kıyı şeridinde Frenk Mahallesi olarak bilinen Levantenlerin yaşam çevreleri ve mimari ölçekte, mahalle dokusunu oluşturan birimler, kente Levanten kültürle birlikte yeni tanıtılan eğlence ve konaklama yapılar gibi mimari tipleri esas alan morfolojik çözümlemeler ve değerlendirmelerle Levantenlerin 19. yüzyıl İzmir’inde izleri tartışılmaktadır.